Financiële begroting

In het onderdeel Treasury zijn opgenomen rentekosten, rentebaten en ontvangen dividend. In de paragraaf Financiering zijn deze toegelicht.

Gemeenten heffen belastingen op onroerende zaken binnen de gemeentegrenzen om een deel van hun taken te bekostigen. De onroerendezaakbelastingen zijn de grootste eigen inkomstenbron van gemeenten en bedragen gemiddeld zo’n 8% van de totale gemeentelijke inkomsten. Voor een toelichting verwijzen wij u naar de paragraaf Lokale heffingen waarvan de genoemde lokale heffingen deel uitmaken.

Onder de lasten en baten van overige belastingen zijn opgenomen de parkeerbelasting en de roerendezaakbelasting. Meer informatie over deze belastingen is opgenomen in de paragraaf Lokale heffingen.

In de ramingen 2023 - 2026 is rekening gehouden met de uitkomsten van de septembercirculaire 2022. Hierover is op 13 juli 2022 een raadsinformatiebrief uitgebracht.

Er zijn drie kanttekeningen bij deze circulaire en de ramingen van de omvang van de algemene uitkering:

1. Het Rijk heeft het voornemen om vanaf 2026 een andere financieringssystematiek uit te werken inclusief de mogelijkheid voor een groter eigen belastinggebied. Dit voornemen is verwerkt in de meicirculaire 2022 ondanks dat er geen nieuwe afspraken zijn gemaakt over een andere financieringssystematiek. In latere circulaires komt hierover meer informatie.
2. Het kabinet compenseert de kosten van jeugdzorg incidenteel met € 2.285.000 voor 2023. Er is rekening gehouden met een incidentele compensatie van € 1.620.000 in 2024 aflopend naar € 1.030.000 in 2026. De omvang van deze bedragen is afhankelijk van de nadere invulling van de landelijke hervormingsagenda jeugd 2022 – 2028.
3. In latere circulaires volgt meer informatie over de bijdragen die gemeenten gaan ontvangen voor de nieuwe Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging bouwen (Wkb).

Bij het onderdeel overige baten en lasten is rekening gehouden met:

• een structurele post onvoorzien voor 2023 van € 125.000 oplopend naar € 129.000 in 2026.
• een structurele stelpost van € 100.000 als onderuitputting op de programma’s.
• loonkosten van bovenformatief personeel dat niet meer aan het werk is.

Het gaat om het (geraamde) bedrag van de aanslag vennootschapsbelasting voor het betreffende begrotingsjaar/verantwoordingsjaar. Dit bedrag is verschuldigd vanwege fiscale winst die per saldo is gerealiseerd op ondernemingsactiviteiten in het betreffende begrotingsjaar na eventuele verrekening van fiscale verliezen uit eerdere begrotingsjaren. 

In dit onderdeel zijn de beleidsontwikkelingen opgenomen voor de jaren 2023 tot en met 2026.  Dit is hieronder weergegeven voor alle programma's gezamenlijk. Daarna is een specificatie opgenomen per programma en onderwerp.

Na het vaststellen van de begroting 2022 in november 2021 zijn er diverse raadsbesluiten genomen tot en met juli 2022 die financiële effecten hebben voor de jaren 2023 - 2026 op de begrotingsresultaten en de inzet van reserves. Dit is hieronder weergegeven voor alle programma's gezamenlijk. Daarna is een specificatie opgenomen per programma en onderwerp.

Bij het samenstellen van de programmabegroting 2023 - 2026 zijn er diverse autonome ontwikkelingen. Dit betreft onder andere loon- en prijsontwikkeling en aanpassing van hoeveelheden. Dit is hieronder weergegeven voor alle programma's gezamenlijk. Daarna is een specificatie opgenomen per programma en onderwerp.

De gemeente De Ronde Venen heeft borgstellingen afgegeven voor het betalen van rente en aflossing van bepaalde geldleningen. Dit betreffen leningen die zijn aangegaan door woningbouwvereniging Cazas en diverse sport- en  welzijnsinstellingen voor het financieren van vaste activa. We hanteren hierbij de afspraken die vastgelegd zijn in de Nota borg- en garantstellingen van 2019.

Toelichting:

• De geborgde leningen van Stichting Cazas Wonen (voorheen Groenwest) gaan via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW):
  • De achtervang van de gemeenten en het Rijk is het sluitstuk van de zekerheidsstructuur binnen het borgstelsel voor woningbouw. Pas als het WSW niet aan hun betaalverplichtingen (uit de overige buffers) kunnen voldoen, verstrekken de gemeenten en het Rijk renteloze leningen aan het WSW. 
  • De WSW is nog nooit aangesproken op de borg en schat het risico van de gemeenten en het Rijk in als zeer klein.
• Hypotheekfonds overheidspersoneel
  • Door landelijke wetgeving is het hypotheekfonds overheidspersoneel vervallen. Hierdoor zijn er geen nieuwe garanties verstrekt.

Met het oog op een betere raming en beheersing van het EMU-saldo is landelijk voorgeschreven dat bij de uiteenzetting van de financiële positie een geprognosticeerde balans moet worden opgenomen. Deze balans moet meerjarig zijn en geeft inzicht in de ontwikkeling van onder meer investeringen, het aanwenden van reserves en voorzieningen en in de financieringsbehoefte. De presentatie van de geprognosticeerde balans moet aansluiten op de balans in de jaarrekening, maar behoeft niet dezelfde mate van detail te kennen.

Bij de prognoses is rekening gehouden met de mutaties voortvloeiend uit het investeringsprogramma, actualisatie grondexploitaties en de mutaties in de reserves en voorzieningen.

• Het begrotingssaldo van een land geeft weer of een land een overschot of een tekort heeft bij zijn overheidsuitgaven. Als de uitgaven in een bepaald jaar groter zijn dan de inkomsten, is er in dat jaar sprake van een tekort en groeit de staatsschuld. Het begrotingssaldo geeft daarmee een indicatie van de staat waarin het huishoudboekje van de overheid in een bepaald jaar verkeert. De lidstaten van de Europese Unie hebben afgesproken allemaal met eenzelfde definitie van het begrotingssaldo te werken. Ze noemen dit het EMU-saldo.
• Gemeenten zijn verplicht om in hun begroting een berekening opnemen van het EMU-saldo voor de begrotingsjaren 2022 – 2023.
• De EMU-systematiek werkt evenwel op een andere manier dan het baten-lastenstelsel dat decentrale overheden hanteren. Investeringen en uitgaven die worden gedekt uit reserves tellen bijvoorbeeld niet mee in de uitkomst in het baten-lastenstelsel, maar tellen wel door in het EMU-saldo. Bij een sluitende begroting kan een gemeente daardoor toch een negatief EMU-saldo hebben.
• Het EMU-saldo voor De Ronde Venen voor 2023 komt uit op 9,1 miljoen euro. Het betekent dat in EMU-termen de uitgaven groter zijn dan de inkomsten. Dat blijkt uit onderstaande berekening.  

Om vast te kunnen stellen dat sprake is van een structureel evenwicht is belangrijk dat inzicht bestaat in welk deel van de baten en lasten incidenteel zijn en welke structureel. In de begroting en verantwoording moet een limitatief overzicht van de incidentele baten en lasten worden gegeven. Dit verplichte (meerjarige) overzicht speelt een belangrijke rol bij het vast kunnen stellen of er sprake is van een structureel evenwicht. Dit overzicht is hieronder opgenomen.

Uitgangspunten:

• In het algemeen geldt dat de gemeente structurele taken uitvoert en daarvoor structurele lasten raamt in de begroting. Structurele lasten zijn daarmee de regel en incidentele lasten zijn de uitzondering.
• In dit overzicht worden uitsluitend incidentele baten en lasten opgenomen vanaf € 25.000.

Toelichting:

1. De verbetering is noodzakelijk om een goed beeld te krijgen van de huidige staat van het onderhoud van de openbare ruimte, de huidige en toekomstige kosten en risico's. Dit zorgt voor extra duidelijkheid voor de toekomst.
2. In 2023 worden de kunstwerken opnieuw geïnspecteerd. Hiermee kan de onderhoudsstatus opnieuw worden beoordeeld voor de nieuwe periode 2025 - 2029. Dit komt voort uit het raadsvoorstel Vaststelling beheerplan bruggen 2020 - 2024.
3. Door diverse oorzaken (w.o. afstemming met omgeving) diverse vergunningen moeten nog worden aangevraagd) is de financiële planning bijgesteld voor de verbetering van de toegang van de plassen via De Heul. Doorlooptijd van dit deelproject is verlengd met 1 jaar tot en met 2025. Dit geldt ook voor realisatie verbinding zuidelijke punt Marickenland polder Groot Wilnis-Vinkeveen. De totale projectkosten van € 2,8 mln. zijn niet bijgesteld. Het betreft enkel een verschuiving in tijd.
4. Dit budget zetten we in voor het vervangen van populieren in het buitengebied.
5. Door de Omgevingswet heeft de gemeente een Omgevingsvisie en een Omgevingsplan nodig. Onderzoek en participatie vereisen extra eenmalige middelen.
6. In 2023 wordt een vervolg gegeven aan de handhavingsactiviteiten die volgen uit het bestemmingsplan Buitengebied West.
7. De gemeente en projectontwikkelaar zijn overeengekomen dat de projectgrens verschuift. Dit leidt tot hogere kosten van woonrijpmaken. Hiervoor is incidenteel budget opgenomen en kan - evenals de overige kosten bouw en woonrijpmaken van deze locatie - worden verrekend met de grondopbrengst, die in 2022 is toegevoegd aan de algemene reserve.
8. Dit budget is nodig om de verrommeling van de openbare ruimte tegen te gaan en met verkeersborden de situatie op de weg duidelijker te maken.
9. Dit budget wordt ingezet voor energiescan van bedrijven. 
10. Onderzoek naar verschillende opties van de reconstructie Baambrugse Zuwe.
11. Het ruimtelijk kader De Meijert is in oktober 2022 door de raad vastgesteld
12. Het ruimtelijk kader Het Oosterland is in oktober 2022 door de raad vastgesteld.

Toelichting:

1. In de periode 2023 tot en met 2025 zal de inclusieagenda worden uitgevoerd.
2. De onttrekking aan de reserves voor het kindcentrum Hofland verschuift van 2023 naar 2026.
3. Idem.

Voor dit programma zijn er geen incidentele baten of lasten.

Toelichting:

1. In de ramingen is rekening gehouden met verkiezingen. Het verkiezingsschema kan wijzigen door tussentijdse nieuwe ontwikkelingen. Vanaf 2025 beschouwen we dit soort kosten als structureel. Alleen onverwachte verkiezingen (bijvoorbeeld als het kabinet valt) leiden tot incidentele lasten.
2. Zoals vermeld in het Coalitieakkoord 2022 - 2026 'In het hart' vindt gelijktijdig met de verkiezingen van Provinciale Staten en Waterschappen een referendum plaats over het gemeentehuis.
3. Het intranet van onze organisatie is verouderd en behoeft vernieuwing om met elkaar te kunnen communiceren,.
4. De organisatieontwikkeling onder de noemer Samen voor Elkaar is in 2022 goed op gang gekomen met een nieuwe organisatiestructuur en trainingen op gebied van persoonlijk leiderschap en procesgericht werken. De ontwikkeling van het procesgericht werken is een must voor de organisatie. Met de methodiek die hiervoor in 2022 is geïntroduceerd willen we in 2023 stevig verder kunnen. Hiervoor is een extra budget opgenomen van € 100.000 incidenteel.
5. De organisatie is in ontwikkeling. We hebben nieuw talent nodig en moeten die zoeken in een arbeidsmarkt waarin het niet meer voldoende is om een profiel van een functie op vacaturesites te plaatsen. We zullen onze arbeidsmarktstrategie moeten aanpassen en onze inzet vergroten om kandidaten die niet actief zoeken te recruiten. Daar is meer inzet en kennis voor nodig dan nu voorhanden.
6. Het contract voor de personeels- en salarisadministratie loopt af. Deze dient opnieuw Europees te worden aanbesteed. De kosten voor het schrijven van het bestek wordt geraamd op € 25.000. De daaruit voortvloeiende implementatiekosten wordt geraamd op € 75.000.
7. Het contract voor het zaak- en document managementsysteem loopt af. Deze dient opnieuw Europees te worden aanbesteed. De kosten voor het schrijven van het bestek van € 25.000 zijn reeds via de Kadernota 2022 beschikbaar gesteld. De daaruit voortvloeiende implementatiekosten worden geraamd op € 75.000. Deze incidentele post gaat ten laste van de Algemene Reserve.

Voor dit programma zijn er geen incidentele baten of lasten.

Structurele toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves:

• Om inzicht te krijgen in de financiële positie van de gemeente is het onderscheid tussen structureel en incidenteel van belang. 
• Er zijn in het verleden diverse investeringen uitgevoerd zoals het zwembad Mijdrecht en de gemeentewerf in Abcoude waarbij de raad heeft aangegeven om een deel van de structurele afschrijvingskosten te bekostigen via een bestemmingsreserve. Daarnaast is in 2020 besloten om het verkorten van de afschrijvingsduur van onderwijshuisvesting van 60 naar 40 jaar op te vangen via een bestemmingsreserve.
• De structurele toevoegingen en onttrekkingen zijn hieronder vermeld. Daarnaast zijn deze mutaties zichtbaar in deze begroting bij het onderdeel 'Totaaloverzicht reserves'.

Toelichting:

1. Vanaf 2022 voegen we structureel € 1.500.000 toe aan de algemene reserve.
2. Vanaf 2017 is de afschrijvingstermijn van schoolgebouwen aangepast van 60 naar 40 jaar. De kosten van afschrijvingen nemen hierdoor tijdelijk toe. De extra kosten hiervan zijn verrekend via de bestemmingsreserve 'Afschrijvingstermijn schoolgebouwen'. Dit vindt plaats tot en met 2044.
3. Vanaf 2014 geldt de verplichting dat investeringen met een economisch nut worden geactiveerd en in de loop van een aantal jaren worden afgeschreven. Voor de afschrijvingskosten van een beperkt aantal investeringen geldt dat deze kosten worden verrekend met de bestemmingsreserve 'Diverse afschrijvingslasten'. In 2046 wordt voor de laatste keer deze reserve ingezet.
4. Vanuit de bestemmingsreserve Veenweidebad wordt € 168.000 ingezet om de huisvestingskosten deels te bekostigen. In 2049 wordt voor de laatste keer deze reserve ingezet.
5. Vanuit de bestemmingsreserve Piet Mondriaangebouw wordt € 37.000 ingezet om de huisvestingskosten deels te bekostigen. Dit vindt plaats tot en met 2033.
6. Jaarlijks wordt € 37.000 ingezet om een deel van de huisvestingskosten te bekostigen vanuit de bestemmingsreserve gemeentewerf in Abcoude. Dit vindt plaats tot en met 2045.
7. De bestemmingsreserve clubgebouw skeelerbaan in Baambrugge wordt ingezet om deels de huisvestingskosten te bekostigen. Dit vindt plaats tot en met 2025.

Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het gerealiseerde resultaat volgend uit het overzicht van baten en lasten. Onder reserves worden afgezonderde vermogensbestanddelen verstaan, die al dan niet met het oog op het realiseren van een vooraf bepaald doel zijn gevormd. Reserveren is een vorm van sparen:

• Om later een (grote) investering te doen;
• Voor moeilijke tijden (vet op de botten);
• Om risico's op te vangen;
• Voor incidentele of onverwachte kosten.

In de financiële verslagleggingregels (artikel 43 van de BBV) is aangegeven dat de reserves worden onderscheiden in de algemene reserve en bestemmingsreserves. In de raadsvergadering van maart 2020 is de Nota reserves en voorzieningen 2020 - 2022 vastgesteld. De uitgangspunten van deze nota zijn opgenomen in dit overzicht.

Algemene reserve:

1. De algemene reserve is een buffer voor de instandhouding van de weerstandscapaciteit en voor het opvangen van incidentele kosten.
2. De verwachting is dat vanaf 2023 de algemene reserve uitsluitend wordt gevoed door rekeningresultaten door de afloop van grondexploitaties.
3. Voor de algemene reserve is een ondergrens bepaald van 10 miljoen euro.

Voorzieningen zijn een onderdeel van de balans. Een balans bestaat uit een overzicht van de bezittingen, schulden en eigen vermogen op een bepaald moment. De voorzieningen geven een schatting van voorzienbare lasten in verband met risico’s en verplichtingen die min of meer onzeker zijn. In de financiële verslagleggingregels (BBV) is aangegeven in artikel 44 welke voorzieningen mogelijk zijn:

• verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten;
• op de balansdatum bestaande risico's ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten;
• kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren.

Beleidskaders

• Tot de voorzieningen worden gerekend van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden zoals riool- en afvalstoffenheffing.
• Voorzieningen dienen naar beste schatting dekkend te zijn voor de aangegane verplichtingen en risico’s. Zij mogen niet groter of kleiner zijn dan de geschatte omvang van verplichtingen en risico’s. Dit houdt in dat een voorziening nooit een tekort mag hebben.
• De omvang van de voorzieningen is zichtbaar in de balans. Hierop zijn twee uitzonderingen, te weten, de voorziening dubieuze debiteuren en de voorziening verlieslatende grondexploitaties. Beide worden als correctiepost in mindering gebracht van het betreffende onderwerp.
• In de raadsvergadering van maart 2020 is de Nota reserves en voorzieningen 2020 - 2022 vastgesteld. De uitgangspunten van deze nota zijn opgenomen in dit overzicht.

De volgende voorzieningen zijn toegelicht:

1. Afwikkelen vermogensweg e.o.
2. Bijdrage akoestische maatregelen Stationslocatie Mijdrecht
3. Gemeentelijke gebouwen
4. Begraafplaatsen
5. Rioolheffing
6. Afvalstoffenheffing
7. Wonen.

Toelichting:

Deze voorziening is voor het afwikkelen van diverse nog uit te voeren werkzaamheden aan de Vermogensweg e.o. die vertraagd zijn door het faillissement van Memid in 2016. 

Toelichting:

Indien het transformatorstation in de periode 2021 - 2031 wordt vergroot door toegenomen energievraag, dan draagt de gemeente maximaal € 220.000 bij voor akoestische maatregelen. Dit is contractueel vastgelegd tussen Stedin en de gemeente. 

Toelichting:

Deze voorziening is voor het opvangen van meerjarige onderhoudskosten van diverse gemeentelijke gebouwen. In december 2017 heeft de raad het voorstel 'Herijken voorzieningen onderhoud gemeentelijke gebouwen' vastgesteld. De voorziening heeft betrekking op:

• Brugwachterswoningen
• Diverse gemeentelijke woningen
• Brandweerkazernes
• Gemeentehuis
• Werkplaatsen in Abcoude, Baambrugge en Mijdrecht
• Kerktorens in Abcoude, Mijdrecht en Wilnis
• Piet Mondriaangebouw (Integraal kindcentrum) Abcoude
• Rondweg 1A in Mijdrecht
• Jongerencentrum Tumult
• NME-centrum
• Gymnastieklokaal De Brug en De Eendracht
• Brede School Present
• Veenweidebad.

In 2022 valt de voorziening van de voormalig Twistvliedschool vrij.

Toelichting:

In januari 2017 heeft de raad ingestemd met het voorstel 'Financiële onderbouwing van de voorziening en tarieven met betrekking tot de algemene begraafplaatsen in De Ronde Venen'. De voorziening is voor het opvangen van meerjarige onderhoudskosten en het ruimen van graven.

Toelichting:

Uit deze voorziening worden incidentele tegenvallers in de kosten en de opbrengsten van riolering opgevangen zonder dat er tariefsaanpassingen nodig zijn.

Toelichting:

Uit deze voorziening worden incidentele tegenvallers in de kosten en de opbrengsten van afval opgevangen zonder dat er tariefsaanpassingen nodig zijn.

Toelichting:

In een overeenkomst Koopgarantregeling met woningbouwvereniging GroenWest is afgesproken dat de ontvangen bijdragen door de gemeente worden ingezet voor sociale volkshuisvesting. Uit deze voorziening worden incidentele kosten voor sociale volkshuisvestelijke doeleinden opgevangen. 

• Onder investeringen wordt verstaan het vastleggen van vermogen in objecten waarvan het nut zich over meerdere jaren uitstrekt. De investeringen worden op de balans verantwoord. De lasten voortvloeiende uit de investeringen, zoals onderhoud, afschrijvingen, toegerekende rente, verzekeringen, behoren tot de jaarlijkse exploitatielasten.
• Bij een bestaand actief is sprake van een investering als de uitgaven:

• • leiden tot een significante kwaliteitsverbetering; en/of
  • leiden tot het verlengen van de levensduur; en/of
  • aanpassingen betreffen om te voldoen aan wet- en regelgeving (bijvoorbeeld investeringen in een gebouw om te voldoen aan veiligheidsvoorschriften).
• Wanneer uitgaven worden gedaan voor het behoud van de oorspronkelijke kwaliteit en levensduur van een actief, dan is er sprake van onderhoud.
• In 2020 heeft de gemeenteraad de nota activeren, waarderen en afschrijven 2020 - 2024 vastgesteld. In de financiële verordening De Ronde Venen 2016 is vastgelegd dat investeringen een doorlooptijd hebben van maximaal twee jaar, tenzij er sprake is van een raadsbesluit. 
• De genoemde bedragen in de tabellen zijn x € 1.000. De cumulatieve afschrijvingen hebben betrekking op de jaarlijkse effecten tot en met 2026.
• De jaarlijkse waardevermindering (afschrijving) start na het jaar van afronden.
• In onderstaande tabellen, presenteren we u de nieuwe investeringsbudgetten van 2023 t/m 2026. Er zijn daarnaast nog investeringsbudgetten die in het verleden beschikbaar zijn gesteld en nog doorlopen in 2023 en verder. De al beschikbaar gestelde investeringsbudgetten zijn niet meegenomen in onderstaande tabel.

• Wegen:
  • Betreft verschillende wegen volgens het beheerplan 2023 - 2027.
• Bruggen:
  • De vervangingsinvesteringen bruggen zijn opgenomen volgens het beheerplan kunstwerken voor de jaren 2023  en 2024.
• Verlichting:
  • Vanuit het beleidsplan openbare verlichting 2020 - 2024 zijn investeringen opgenomen voor de jaren 2023 en 2024.
• Voertuigen en materialen:
  • Hieronder zijn opgenomen voertuigen, maaimachines, houtversnipperaar e.d.
• Riolering:
  • In de periode 2023 - 2026 staan vervangingsinvesteringen voor het rioleringsstelsel gepland en vervanging van materieel dat wordt ingezet voor de riolering.  De hieruit jaarlijks voortkomende kosten van rente en afschrijving maken onderdeel uit van de rioolheffing.
• Sportparken:
  • Er staan diverse vervangingsinvesteringen op de sportparken gepland. Hierbij is geen rekening gehouden met een rijksbijdrage specifieke doeluitkering sport (SPUK) voor de compensatie van BTW. Onduidelijk is of deze bijdrage wordt voortgezet.
• Bestuur:
  • De volgende gemeenteraadsverkiezingen vinden plaats in 2026. Er is een vervangingsinvestering voor mobiele devices opgenomen voor de nieuwe gemeenteraad ter ondersteuning aan de uitvoering van hun raadswerkzaamheden. 
• ICT:
  • Voor vervanging van ICT zijn budgetten opgenomen voor de jaren 2023 - 2026.

Landelijk is bepaald dat in de begroting en jaarrekening een overzicht wordt opgenomen met daarin de baten en lasten per taakveld en de wijze waarop deze zijn verdeeld over de programma's. Deze taakvelden gelden voor alle gemeenten en hierdoor ontstaat vergelijkbaarheid tussen alle gemeenten.

Gemeenten nemen een uniforme basisset beleidsindicatoren op in hun begroting en jaarverslag. De set behandelt een breed spectrum van onderwerpen, van misdrijven en afval tot bijstandsuitkering en nieuwbouwwoningen. Deze indicatoren worden geplaatst op https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/dashboard/Besluit-Begroting-en-Verantwoording. 

• Het aantal verwijzingen Halt per 1.000 inwoners van 12 tot 18 jaar. Jongeren van 12 tot 18 jaar die een licht strafbaar vergrijp plegen, worden door de politie of leerplichtambtenaren naar Bureau Halt verwezen voor een passende Halt-straf. Zij krijgen leeropdrachten en er volgen gesprekken met de jongere en de ouders. Op deze manier kunnen jongeren rechtzetten wat zij fout hebben gedaan, zonder dat zij in aanraking komen met het Openbaar Ministerie.

Misdrijven:

• Geweldsmisdrijven. Voorbeelden van geweldsmisdrijven zijn seksuele misdrijven, levensdelicten zoals moord en doodslag en dood en lichamelijk letsel door schuld (bedreiging, mishandeling, etc.).
• Vernielingen en beschadigingen (in de openbare ruimte). Hieronder vallen brandstichting, alle vormen van vernieling en misdrijven tegen de openbare orde enhet openbaar gezag. Voorbeelden van misdrijven tegen de openbare orde en tegen het openbaar gezag zijn opruiing, huis-, computer- en lokaalvredebreuk, deelneming aan een  criminele\of terroristische organisatie, openlijke geweldpleging, godslastering, discriminatie en het doen van een valse aangifte. 
• Diefstallen. De diefstallen zijn uitgesplitst naar woning en winkel.

• De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen.

• Het aantal vestigingen van bedrijven, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 - 65 jaar.

• Het aantal leer- of kwalificatieplichtige jongeren dat absoluut verzuimer is (geweest) gedurende het schooljaar: de jongere is niet ingeschreven bij een onderwijsinstelling en beschikt niet over een vrijstelling. De periodeaanduiding '2021' staat voor schooljaar '2020/2021'.

• Het relatieve aantal leer- of kwalificatieplichtige jongeren zonder vrijstelling dat langer dan 4 opeenvolgende weken niet ingeschreven was op school. De periodeaanduiding '2021' staat voor schooljaar '2020/2021'.

• Voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie (vsv-ers) zijn jongeren van 12 tot 23 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten. Een startkwalificatie is een havo of vwo diploma of minimaal een mbo-2 diploma. Het vsv-percentage staat voor het aantal vsv-ers als percentage van het aantal onderwijsdeelnemers die aan het begin van het schooljaar ingeschreven staan. De periodeaanduiding '2021' staat voor schooljaar '2020/2021'.

• Het percentage niet-wekelijkse sporters t.o.v. de bevolking van 19 jaar en ouder. Bevolking van 19 jaar en ouder dat niet minstens één keer per week aan sport doet. 

• Onder een baan wordt een vervulde positie verstaan. Dit betreffen zowel fulltimers, parttimers als uitzendkrachten. De indicator betreft het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 tot en met 64 jaar.

• Het percentage jongeren (12 t/m 21 jaar) dat met een delict voor de rechter is verschenen. 

• Percentage kinderen tot 18 jaar die in een gezin leven dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen. Bijstandshuishouden is een huishouden waarvan minimaal één lid een bijstandsuitkering ontvangt. Onder bijstand wordt hier uitkeringen aan huishoudens op grond van de Participatiewet en het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (Bbz) verstaan.

• Het percentage van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de  (potentiële) beroepsbevolking.

• Het aantal personen met een uitkering op grond van de Participatiewet. De uitkeringen (leefgeld) aan personen in een instelling, de elders verzorgden, zijn niet inbegrepen. Ook de uitkeringen aan dak- en thuislozen zijn niet inbegrepen.

• Het aantal re-integratievoorzieningen, per 10.000 inwoners in de leeftijd van 15 - 64 jaar.

• Aantal per 10.000 inwoners in de betreffende bevolkingsgroep. Een maatwerkarrangement is een vorm van specialistische ondersteuning binnen het kader van de Wmo.

• Nieuw gebouwde woningen, exclusief overige toevoegingen, zoals transformaties.

• Het aantal personen van 0 tot 20 jaar én 65 jaar of ouder per honderd personen van 20 tot 65 jaar.

• Het gemiddelde totaalbedrag in euro's per jaar dat een éénpersoonshuisouden betaalt aan woonlasten.

• Het gemiddelde totaalbedrag in euro's per jaar dat een meerpersoonshuisouden betaalt aan woonlasten.

In dit onderdeel van de begroting zijn financiële begrippen toegelicht.

• Accres
  • Groei of krimp van het gemeentefonds.
• Achterstallig onderhoud
  • Onderhoud dat niet op tijd is uitgevoerd, waardoor een onderhoudsrichtlijn is overschreden en niet (meer) wordt voldaan aan het door de raad vastgestelde kwaliteitsniveau. Achterstallig onderhoud kan leiden tot schade en/of onveilige situaties, hetgeen vaak leidt tot hogere herstelkosten. 
• Activeren
  • Het op de balans presenteren van de financiële waarde van het aangeschafte of vervaardigde kapitaalgoed met meerjarig nut dat vanaf dat moment als bezitting kan worden beschouwd
• Afschrijven
  • Het op een methodische wijze in de boekhouding (verslaglegging en verslaggeving) tot uitdrukking brengen van de waardedaling van een kapitaalgoed over een bepaalde periode.
• Algemene (dekkings)middelen
  • Inkomsten van de gemeente waar geen directe dienstverlening en/of bestedingsverplichtingen tegenover staan. Het zijn dan ook vrij besteedbare middelen die jaarlijks worden ingezet ter dekking van de uitgaven op de diverse programma’s.
• Algemene Uitkering
  • Uitkering uit het gemeentefonds van het Rijk dat de gemeente geheel vrij mag besteden.
• Apparaatskosten
  • Apparaatskosten (ofwel organisatiekosten) zijn de noodzakelijke financiële middelen voor het inzetten van personeel (salarissen), organisatie-, huisvestings-, materieel-, automatiseringskosten e.d. voor de uitvoering van de organisatorische taken. Apparaatskosten bestaan onder meer uit de loonkosten voor het gehele ambtelijke apparaat en, ICT- kosten, huisvestings- en facilitaire kosten, inclusief externe inhuur. De griffie en bestuur vallen niet onder deze definitie.
• Begrotingsoverschot
  • Een begrotingsoverschot treedt op wanneer de baten hoger zijn dan de lasten.
• Begrotingstekort
  • Een begrotingstekort treedt op wanneer de lasten hoger zijn dan de baten.
• Beïnvloedbare ruimte
  • Begrotingsruimte waar de raad invloed op heeft.
• Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)
  • Provinciale en gemeentelijke wetgeving in zake besluiten, begroten en verantwoorden.
• Bezetting
  • Het gaat hier om het werkelijk aantal fte dat werkzaam is, dus niet om de toegestane formatieve omvang uit het formatieplan.
• BTW Compensatie Fonds (BCF)
  • Fonds bij het Rijk waar provincies en gemeenten betaalde btw kunnen terugvorderen.
• Componentenbenadering
  • De componentenbenadering houdt in dat op verschillende samenstellende delen van een materieel vast actief, die afzonderlijk vervangen kunnen worden, afzonderlijk worden afgeschreven op basis van de individuele verwachte gebruiksduur van die delen.
• Directe opbrengstwaarde
  • Waarde van een kapitaalgoed bij directe verkoop.
• Dividend
  • Een deel van de winst dat aan aandeelhouders wordt toegekend.
• EMU-saldo
  • Het EMU-saldo is het vorderingensaldo van de totale overheid. Niet alleen de financiën van de Overheid tellen mee maar daarnaast van decentrale overheden en premie gefinancierde sectoren. De lidstaten van de EU hebben afgesproken allemaal met eenzelfde definitie van het begrotingssaldo te werken. Ze noemen dit het EMU-saldo.
• Exogene factoren
  • Factoren/ontwikkelingen van buitenaf waar geen invloed op uitgeoefend kan worden.
• Exploitatie(begroting)
  • Begroting van baten en lasten.
• Externe inhuur
  • Onder externe inhuur wordt verstaan: het uitvoeren van werkzaamheden in opdracht van een bij de organisatie in dienst zijnde opdrachtgever, door een private organisatie met winstoogmerk, door het tegen betaling inzetten van personele capaciteit en deskundigheid, zonder dat daar een arbeidsovereenkomst of aanstelling tussen organisatie en de daarbij ingezette personen aan ten grondslag ligt.
• Gemeentefonds
  • Rijksfonds waaruit gemeenten jaarlijks de algemene uitkering ontvangen.
• Groot onderhoud
  • Uitvoering van correctieve maatregelen, als gevolg van slijtage na een langere periode van gebruik, om een object in goede staat (op een vooraf bepaald kwaliteitsniveau) te houden of te brengen. Groot onderhoud dient zich in de regel aan, is daarom vaak gepland, is veelal ingrijpend van aard en betreft een groot of belangrijk deel van het object. 
• Investeringen
  • Onder investeringen wordt verstaan het vastleggen van vermogen in objecten waarvan het nut zich over meerdere jaren uitstrekt. 
• Investeringen met een economisch nut
  • Investeringen hebben een economisch nut indien ze verhandelbaar zijn en/of kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. 
• Investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven
  • Investeringen met een economisch nut, waarvoor een bestemmingsheffing kan worden geheven. Bijvoorbeeld riool- en afvalinvesteringen.
• Investeringen met een maatschappelijk nut in de openbare ruimte 
  • Investeringen die geen economisch nut opleveren (geen middelen genereren en/of verhandelbaar zijn), bijvoorbeeld wegen. 
• Investeringen, levensduur verlengend
  •     Investeringen die worden gepleegd ten behoeve van een bestaand actief en expliciet leiden tot een substantiële levensduurverlenging van betreffend actief. Bijvoorbeeld, het renoveren (= vernieuwen naar de huidige maatstaven en normen) van een gebouw. 
• Investeringen: nieuwe- of uitbreidingsinvesteringen 
  • Investeringen voor nieuwe activiteiten of voor uitbreiding van bestaande activiteiten. Bijvoorbeeld een nieuw gemeentehuis respectievelijk een uitbreiding van een bestaand gemeentehuis.
• Klein onderhoud 
  • Preventieve maatregelen en dagelijkse reparaties die noodzakelijk zijn om het object in goede werkende en veilige staat te houden tegen een van tevoren vastgesteld kwaliteitsniveau.
• Levensduur verlengende investeringen
  • Dit zijn investeringen die worden gepleegd ten behoeve van een bestaand actief en expliciet leiden tot een substantiële levensduurverlenging van betreffend actief. Bijvoorbeeld, het renoveren (= vernieuwen naar de huidige maatstaven en normen) van een gebouw. Het gaat hier dus niet om (groot)onderhoud. Onderhoud is niet levensduurverlengend, maar dient om het actief gedurende zijn levensduur in goede staat te houden. 
• Lineaire afschrijvingssystematiek
  • Methode om de rente en afschrijvingslasten van een investering toe te rekenen. Kenmerkend voor deze methode is dat afschrijving gedurende de begrote levensduur gelijk blijft, maar dat door de rentetoerekening over de boekwaarde (aanschafprijs minus afschrijving) de lasten in totaliteit jaarlijks dalen.
• Loon- en prijscompensatie
  • Beschikbaar gesteld budget om loon en prijsstijgingen op te kunnen vangen.
• Meerjarenraming
  • Zie perspectief.
• Netto budget/lasten
  • De lasten na aftrek van de baten die worden afgedekt vanuit de algemene (dekkings)middelen (zie toelichting algemene dekkingsmiddelen).
• Overhead(skosten)
  • Alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces.
• Perspectief
  • Het financiële huishoudboekje van de gemeente voor een periode van vier jaar.
• Programmabegroting
  • De programmabegroting geeft een overzicht van de begrote baten en lasten van de gemeente. In de programmabegroting staat per beleidsprogramma vermeld wat het college/raad wil bereiken, wat zij daarvoor gaan doen en wat het mag kosten.
• Programmarekening
  • Na afloop van het jaar stelt het college de programmarekening (dit wordt de jaarrekening genoemd) samen en biedt deze ter besluitvorming aan de raad. In de jaarrekening staat vermeld in hoeverre de plannen zijn gerealiseerd; wat daarvoor is gedaan en wat het heeft gekost.
• Renovatie
  • Renovatie of renoveren is herstellen en wanneer nodig gedeeltelijk vernieuwen van een investeringsgoed, waardoor het beter bruikbaar wordt naar de huidige maatstaven en normen. 
• Restwaarde van een investering
  • De restwaarde is de schatting, tegen het prijspeil van het moment van ingebruikname, van de opbrengst die na de gebruiksduur nog gerealiseerd kan worden, verminderd met de te maken kosten voor verwijdering of vernietiging van (delen van) het actief. 
• Routine investeringen 
  • Dit zijn investeringen ter vervanging van bestaande activa met als doel de bedrijfsvoering op het huidige peil te houden. Het betreft voornamelijk investeringen in automatisering, meubilair, huisvesting, voertuigen en materieel. 
• Stelsel van baten en lasten
  • In het stelsel van baten en lasten worden uitgaven en inkomsten toegerekend aan de jaren waarop de bijbehorende prestaties betrekking hebben. Dit betekent dat - als er bijvoorbeeld een congres is georganiseerd aan het einde van het jaar - de lasten op dat jaar worden geboekt; ook als de rekening pas in het volgende kalenderjaar binnenkomt en wordt betaald. Dit betekent ook dat uitgaven voor investeringen in bijvoorbeeld een gebouw dat x jaar meegaat niet ten laste komen van het jaar waarin de rekeningen zijn betaald, maar worden gespreid over de jaren waarin het gebouw wordt gebruikt. Achterliggend idee hierbij is dat de gebruiker betaalt en er een relatie kan worden gelegd met geleverde prestaties. Door uitgaven en inkomsten toe te rekenen aan de jaren waarop ze betrekking hebben, wordt het inzicht in de kosten van taakvelden en programma’s bevorderd.
• Schattingswijziging van een investering
  • Een wijziging (door nieuwe inzichten) van een verwachte toekomstige gebruiksduur.
• Single information Single audit (SiSa)
  • Systematiek voor het verantwoorden van onder andere specifieke uitkeringen tussen overheidsinstanties.
• Social Return on Investment (SROI)
  • Methodiek om het maatschappelijke rendement van een investering in beeld te brengen.
• Stelselwijziging
  • Een wijziging van de vrij te kiezen waarderings-(activerings-)grondslag.
• Taakmutatie
  • Extra geld uit het gemeentefonds voor de uitvoering van nieuwe en/of bestaande taken.
• Uitbreidingsinvesteringen
  • Investeringen voor de ontwikkeling van nieuwe activiteiten of expansie van de huidige activiteiten. Bijvoorbeeld, uitbreiding bestaand rioolstelsel, uitbreiding bestaand sportveld.
• Vastgoed
  • Een onroerend goed of een onroerende zaak dat zich kenmerkt door vereniging met de grond. Vastgoed omvat de grond en de opstal. 
• Vastgoed met een bedrijfseconomische functie 
  • Bij vastgoed met een bedrijfseconomische functie gaat het om vastgoed dat door de gemeente wordt aangehouden om bewust winst te realiseren en/of waardestijgingen te realiseren. Bij vastgoed met een bedrijfseconomische functie bestaat de mogelijkheid dat een duurzame waardevermindering moet worden verantwoord.
• Vastgoed met een maatschappelijke functie
  • Maatschappelijk vastgoed is vastgoed:
    • waarin maatschappelijke diensten aan burgers worden verleend of door burgers zelf worden gecreëerd,
    • waarvan de exploitatie (gedeeltelijk) door publieke middelen mogelijk wordt gemaakt,
    • waarin vraag (burgers) en aanbod (instellingen) fysiek bij elkaar komen en
    • waar iedereen (voor wie het bedoeld is) toegang toe heeft.
• Verbonden partij
  • Een privaat of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft.
• Vervangingsinvesteringen
  • Investeringen voor de vervanging van een bestaand actief als gevolg van economische veroudering of slijtage.  Een bijzondere vervangingsinvestering is een rehabilitatie van een weg. Dit betreft een vervanging op basis van einde levensduur, waarbij groot- en klein onderhoud (economisch) niet meer toereikend is. De weg wordt weer volledig nieuw aangelegd op het oorspronkelijke structurele en functionele niveau, zonder aanpassingen in vormgeving of gebruik. Er is sprake van een nieuw actief met een nieuwe levensduur. Indien de oude weg nog een boekwaarde heeft, dient deze boekwaarde geheel afgeboekt te worden.
• Waarderen
  • De waarde die toegekend wordt aan het geactiveerde kapitaalgoed c.q. de investering op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. 
• Weerstandsvermogen
  • Het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers (risico’s) op te kunnen vangen.

In dit onderdeel zijn opgenomen de meest gebuikte afkortingen in beleidsstukken.

In dit onderdeel volgt een overzicht van de aangenomen amendementen en moties bij de begrotingsbehandeling van 3 november 2022. Daarnaast bevat dit onderdeel de financiële mutaties voortkomend uit het aangenomen raadsvoorstel en de aangenomen amendementen en moties. 

De volgende amendementen en moties zijn op 3 november 2022 door de raad aangenomen:

Financiële mutaties volgend uit het aangenomen raadsvoorstel en uit de aangenomen amendementen en moties:

De aangenomen motie "mantelzorgcompliment budget verhogen" bevat een financieel effect van € 25.000 voor 2023.  Dit financiële effect is niet verwerkt in de begroting, omdat in het beslispunt van de motie staat vermeld, dat het financiële effect in de eerste bestuursrapportage 2023 verwerkt dient te worden.